AddThis Smart Layers

welcome

Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΟ ΝΤΙΒΑΝΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ  ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ PSYCHOLOGIES, Μάϊος 2012
Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΟ ΝΤΙΒΑΝΙ
Χάρις Κατάκη, Ψυχολόγος, Πρόεδρος Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων

Εμείς οι Έλληνες έχουμε ζυμωθεί με την εξωτερική αντιξοότητα την οποία αντιμετωπίσαμε διαχρονικά (πολέμους, προσφυγιά, φυσικές καταστροφές, εμφύλιους). Από την άλλη πλευρά, μέσα σε λίγες δεκαετίες, η Ελλάδα της παράδοσης, του μόχθου και της αλληλεξάρτησης έδωσε τη θέση της στην Ελλάδα  της ευημερίας, της αφθονίας και του life-style. Το γεγονός ότι τα παιδιά μας μεγαλώνουν με απίστευτες παροχές, έχει δημιουργήσει γενιές πολιτών οι οποίοι  δεν έχουν εκπαιδευτεί να αυτενεργούν και να βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις.
Πριν προλάβει να κατακαθίσει ο κουρνιαχτός από τις σεισμικές δονήσεις των τελευταίων δεκαετιών που άλλαξαν το πρόσωπο της ελληνικής κοινωνίας σε σημείο να μην την αναγνωρίζουμε πια,ήρθε η ξαφνική και απροειδοποίητη κρίση να μας παρασύρει βίαια  σε ένα νέο κύκλο ανατροπών.

Ποιοι απευθύνονται σε μας;

Σε μας τους ειδικούς  απευθύνονται σήμερα άνθρωποι που κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα το έκαναν, είτε γιατί δεν αισθάνονταν ότι το χρειάζονται είτε γιατί αμφισβητούσαν τη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Από την άλλη πλευρά, δεν απευθύνονται εκείνοι που θα το έκαναν στο παρελθόν αλλά σήμερα το θεωρούν πολυτέλεια, είτε για λόγους οικονομικούς είτε γιατί έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες τους.

Ποιοι είναι όμως πιο ευάλωτοι στην κρίση;

Οι πιο ευάλωτοι στην εξωτερική αυτή αντιξοότητα είναι καταρχήν όσοι έχουν ένα πιο σαθρό ψυχολογικό υπόβαθρο. Τα συμπτώματα σε αυτούς θα είναι  πιο σοβαρά. Όπως είναι ήδη γνωστό έχουμε σοβαρά κρούσματα (καταθλίψεις, διαβρωτικό άγχος, ψυχικές και σωματικές ασθένειες καθώς και ξαφνικούς θανάτους). Όσο πιο ανθεκτική είναι η «στόφα» ενός ατόμου, τόσο καλύτερα θα μπορέσει να αντέξει τις εξωτερικές αντίξοες συνθήκες που απειλούν την ευστάθεια του οικοδομήματος.

Η δεύτερη ομάδα ευάλωτων πολιτών φαίνεται να είναι οι άνδρες οι οποίοι, λόγω του αρχέγονου ρόλου τους ως χορηγών, νοιώθουν μεγαλύτερη  ανασφάλεια, απειλή και φόβο από την ανεργία και τις μειωμένες ευκαιρίες για δράση και δημιουργία. Ένας επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες η σχέση του ζευγαριού είναι ένα καζάνι που κοχλάζει και εκρήγνυται όλο και πιο συχνά. Οι σχέσεις μεταξύ αντρών και γυναικών έχουν γίνει τόσο συγκρουσιακές που είναι πλέον αμφίβολο αν οι άντρες θα έχουν την υποστήριξη που θα χρειάζονταν για να αντιμετωπίσουν μια απόλυση ή οποιαδήποτε άλλη δυσχέρεια.

Ίσως η κρίση που ακουμπά περισσότερο πτυχές της δικής τους ταυτότητας να είναι ο λόγος που όλο και περισσότεροι άνδρες προσφεύγουν όλο και πιο συχνά σε ειδικούς του χώρου της ψυχικής  υγείας.Πολλοί απευθύνονται σε μας για να αντιμετωπίσουν «πυροσβεστικά», με ιατροφαρμακευτικές μεθόδους τα ψυχολογικά συμπτώματα όπως έντονο άγχος,  κατάθλιψη ή σεξουαλικές δυσλειτουργίες.

Υπάρχει όμως και μια μικρή ομάδα ανδρών που απευθύνονται σε μας για να ψάξουν μέσα τους να βρουν τον εαυτό τους και να διερευνήσουν νέες επιλογές και προτεραιότητες. Αυτοί είναι οι άνδρες που στην κλίμακα της κοινωνικής αλλαγής βρίσκονταν ήδη σε ένα μεταίχμιο στην πορεία τους για την αναζήτηση καινούργιας ανδρικής ταυτότητας. Η κρίση ήρθε να αποσταθεροποιήσει τις εδραιωμένες αντιλήψεις και επιλογές τους και να τους ωθήσει σε επικείμενες ανατροπές. Είναι οι άνδρες που μιλούν για σχέσεις, για οικογένεια, για το ρόλο τους ως γονείς και σύντροφοι.

Μια άλλη γενικότερη τάση που φαίνεται να ισχυροποιείται με την κρίση είναι η διάδοση των λιγότερο ή περισσότερο άτυπων ομαδοποιήσεων με μοναδικό σκοπό την αναζήτηση του εαυτού και τη βελτίωση της επικοινωνίας . Οι ομαδικές συναθροίσεις (συμβουλευτικές και θεραπευτικές ομάδες, ομάδες αυτογνωσίας, όλων των ειδών τα βιωματικά σεμινάρια που οργανώνονται - σε όλων των ειδών τα κέντρα που ασχολούνται με θέματα ψυχικής υγείας, τις μικρές κοινωνικές ομάδες) προσφέρουν το σύγχρονο πλαίσιο μέσα στο οποίο τα πρόσωπα που συμμετέχουν καταφέρνουν αυτό που είναι το ζητούμενο για ατομική και συλλογική συνειδητότητα και εξέλιξη.

Υπάρχει φώς στο τούνελ;

Η σταδιακή συνειδητοποίηση ότι δεν πρόκειται απλά για έναν σίφουνα που θα περάσει αλλά για μια καινούργια εποχή που απαιτεί προβληματισμό και περισυλλογή  έχει στρέψει πολλούς συμπολίτες μας στην αναζήτηση εναλλακτικών  τρόπων  σκέψης, έκφρασης και συμπεριφοράς. Φαίνεται πως οι βεβαιότητες μάς τελείωσαν. Έτσι διαφαίνεται μια αυξανόμενη τάση για την αναζήτηση νέων αξιών και την απάντηση σε υπαρξιακά ερωτήματα που μέσα στον εφησυχασμό των τελευταίων δεκαετιών και το κυνήγι της ευημερίας, της καλοπέρασης και της συσσώρευσης υλικών αγαθών είχαν αδρανοποιηθεί.

Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου όλα μέσα μας και γύρω μας είναι ασαφή, αβέβαια και απειλητικά. Όλοι φοβούνται. Και ο φόβος φαίνεται πως μας συσπειρώνει. Έχει αρχίσει ήδη να διαφαίνεται μια γενικότερη κοινωνική τάση προς την αλληλεγγύη και το «μαζί». Οι επώδυνες αποσταθεροποιήσεις και ανακατατάξεις που βιώνουμε μπορεί να μας τρομάζουν και να μας πονάνε όμως συγχρόνως μας ωθούν σε αναθεωρήσεις και καινούριες συνειδητοποιήσεις σε ότι αφορά τον τρόπο ζωής μας, τη σχέση μας με τον εαυτό μας και τη σχέση μας με τους άλλους.

Οι ανακατασκευές της πραγματικότητας που μεταλλάσσουν την αντίληψη μας για το τι αποτελεί λειτουργική ύπαρξη και συνύπαρξη ανάβλυζαν πάντοτε μέσα  από την πλούσια πηγή των ανθρώπινων ομάδων οι οποίες καλλιεργούν την αμοιβαιότητα, τον συντονισμό ενεργειών και συναισθηματικών αντιδράσεων.

Οι μικρές ομάδες συνιστούν τους παραπόταμους που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν όλο και μεγαλύτερα ποτάμια  διοχετεύοντας  τη γνώση και τα βιώματα σε όλο και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες που μπορεί σταδιακά να αλλάξουν την κοινωνία μας.

Απάντηση στο τι κατάληξη θα έχουν τα πράγματα  δεν υπάρχει. Κανείς δεν βλέπει ακόμα φώς στο τούνελ. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει  αν η κρίση που μαστίζει τη χώρα μας θα μας αφυπνίσει ή αν θα μας βουλιάξει ακόμα πιο βαθιά.
Το αισιόδοξο σενάριο είναι πως η κατάρρευση των υποστυλωμάτων που στήριζαν τις κοινωνικές συμβάσεις  οι οποίες μας οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο ενδέχεται να συμβάλει στο να παραμεριστούν οι αγκυλώσεις και να λειτουργήσουν τα συνεκτικά εκείνα στοιχεία που χαρακτήριζαν εδώ και αιώνες την ελληνική παράδοση και τα οποία δεν φαίνεται να έχουν εξαφανιστεί. Ας ελπίσουμε ότι κάτω από το έκδηλο άγχος υπάρχει μια άλλη τάξη πραγμάτων που όταν έρθει η ώρα θα εκδηλωθεί με νέες δομές και με νέο κύκλο διεργασιών σε ανώτερο επίπεδο οργάνωσης. 

Δεν υπάρχουν σχόλια: